Дзесяць гадоў са дня адкрыцця скульптурнай кампазіцыі «Героям граніцы, жанчынам і дзецям, якія мужнасцю сваёй у неўміручасць зрабілі крок»
Дзесяць гадоў таму 22 чэрвеня ў Брэсцкай крэпасці адбылося ўрачыстае адкрыццё скульптурнай кампазіцыі «Героям граніцы, жанчынам і дзецям мужнасцю сваёй у неўміручасць зрабілі крок». Гэтая дата трагічная і адначасова гераічная для абаронцаў дзяржаўнай граніцы. Вялікая частка ўсяго асабістага складу Беларускага пагранічнага акругі загінула ці прапала без вестак у першыя гадзіны Вялікай Айчыннай вайны.
Скульптурная кампазіцыя ўстаноўлена ў Тереспольских варот у мемарыяльным комплексе «Брэсцкая крэпасць – герой». Менавіта тут прынялі смяротны бой пагранічнікі пад камандаваннем начальніка 9-й пагранзаставы лейтэнанта Андрэя Кіжаватава.
Ідэя праекта-увекавечыць подзвіг пагранічнікаў, іх жонак і дзяцей, якія ўсталі на абарону Айчыны і прынялі на сябе ўсе страшныя нягоды і пазбаўлення першых дзён вайны, належыць Кіраўніцтву Дзяржаўнага пагранічнага камітэта. Манумент быў узведзены на асабістыя сродкі пагранічнікаў.
Аўтарам помніка з'яўляецца скульптар-архітэктар, лаўрэат Ленінскай прэміі Валянцін Занковіч-адзін з удзельнікаў творчай групы па стварэнні мемарыяльнага комплексу "Брэсцкая крэпасць-герой". Каля 30 гадоў Валянцін Паўлавіч выношваў творчую канцэпцыю гэтага ўнікальнага манументальнага праекта.
Яго ўвасобілі ў метале спецыялісты ліцейнага ўчастка ўнітарнага прадпрыемства "скульптурны камбінат" Беларускага саюза мастакоў у пасёлку Сосны. Пляцоўка каля помніка зроблена з адмысловага матэрыялу. Шасцігранныя пліткі "трилинки" (па імі інжынера-распрацоўніка Трилинского) са старой дарогі ў Заходняга форта Кобрынскага ўмацавання, выкладзенай у 20-я гады ХХ стагоддзя, былі перанесены і выкладзеныя ў раёне Тереспольских варот замест каменя.
Сама скульптурная кампазіцыя, вырабленая з чырвонага, чорнага граніту і бронзы, уяўляе сабой малюнак трох байцоў, якія ідуць у атаку, жонкі камандзіра з дзецьмі, параненага пагранічніка, якому жанчына дае глыток вады. У цэнтры змешчаны пагранічны слуп з гербам СССР і мемарыяльнай дошкай. Адна з фігур-вобраз начальніка 9-й пагранзаставы Героя Савецкага Саюза Андрэя Кіжаватава. Ён намаляваны параненым, з павязкай на галаве. Астатнія-вобразы зборныя. У постацях жанчыны і дзіцяці можна ўбачыць жонак вайскоўцаў і іх дзяцей, жыццё якіх абарвалася ў ваенны час. Такая доля спасцігла і блізкіх Андрэя Кіжаватава. Увосень 1942 года сям'я Андрэя Мітрафанавіча-яго маці Анастасія Іванаўна, жонка Кацярына Іванаўна і дзеці Нюра, Ваня, Галя — была расстраляная ў Маларыцкім раёне.
Сёння помнік з'яўляецца месцам пакланення мужнасці і гераізму савецкіх воінаў, нашых бацькоў і дзядоў, якія адстаялі свабоду і незалежнасць Айчыны, усяго насельніцтва краін СНД і далёкага загранічча. Гэта адзін з цэнтраў патрыятычнага выхавання моладзі.
Штогод 21 чэрвеня роўна ў 19.00 тут ля скульптурнай кампазіцыі пачынаецца акцыя "баявы разлік". Курсанты Інстытута пагранічнай службы Рэспублікі Беларусь праводзяць яго з партрэтамі загінулых пагранічнікаў беларускай пагранічнай акругі ў даніну памяці пагранічнікам, якія заступілі на ахову дзяржаўнай граніцы ў чэрвені 1941 года. Акцыя праходзіць у рамках патрыятычнага праекта «Мужнасцю сваёй у неўміручасць зрабілі крок», лаўрэата спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэнне».
